- نوشته شده توسط: تالین ساهاکیان
پیشگیری از برخورد پرندگان با شیشه‌ها
هر سال در سراسر دنیا تعداد بیشماری پرنده در نتیجهٔ برخورد با شیشه‌ها جان خود را از دست می‌دهند. برای نمونه:
- در کشور آمریکا هر سال یک میلیارد پرنده در نتیجهٔ برخورد با شیشه‌ها می‌میرند و ۵۴ تا ۷۶ درصد برخوردها منجر به مرگ می‌شوند.
- تعداد سالانهٔ پرندگان کشته یا زخمی شده در کانادا در نتیجهٔ برخورد با شیشه‌ها بین ۱۶ تا ۴۲ میلیون تخمین زده می‌شود.
- در آلمان سالانه ۱۰۰ میلیون پرنده در نتیجهٔ برخورد با شیشه‌ها جان خود را از دست می‌دهند.
علت این برخوردها مشخص است: پرندگان شیشه‌ها را به طور کلی نمی‌بینند و یا در نتیجهٔ انعکاس نور در شیشه‌ها، امتداد آسمان، جنگل، حیاط، باغ و غیره را در شیشه‌ها می‌بینند و با سرعت تمام به سوی آنها پرواز می‌کنند. هر چقدر میزان انعکاس نور در شیشه‌ها بیشتر باشد، خطر برخورد پرندگان با آنها بیشتر است.
پدیدهٔ دیگری که در اوایل بهار و در زمان جفتگیری پرندگان مشاهده می‌شود، حملهٔ پیاپی برخی پرندگان به شیشه‌هاست. این‌ها پرندگان نری هستند که تصویر خودشان در شیشه را با رقیبی خیالی که وارد قلمرو آنها شده است اشتباه می‌گیرند و با تصویر خودشان مبارزه می‌کنند. اگرچه این حمله‌ها عموماً منجر به آسیب‌دیدگی جدی در پرندگان نمی‌شوند، این معضل، پرندگان را بسیار مضطرب می‌کند.
هنگام برخورد پرندگان با شیشه‌ها چه کنیم؟
همهٔ پرندگان در نتیجهٔ برخورد با شیشه‌ها نمی‌میرند. اگر پرنده فقط بیهوش شده است (تنفس و ضربان قلب دارد) و علایم خونریزی یا جراحت خارجی در او دیده نمی‌شود، تعدادی سوراخ در یک کارتن ایجاد کنید، کف کارتون را با یک حوله بپوشانید و پرنده را با ظرافت و دقت روی حوله بگذارید. سپس در کارتن را ببندید و در محلی آرام، تاریک و به دور از نور مستقیم خورشید و حیوانات شکاری مانند گربه قرار دهید و اجازه دهید پرنده برای یک ساعت استراحت کند. اگر پس از یک ساعت، پرنده به جنب و جوش افتاد، او را فوراً رها کنید. اگر بعد از دو ساعت پرنده هنوز بی‌حال است، او را به کلینیک دامپزشکی منتقل کنید. همچنین، در صورت مشاهدهٔ جراحت‌های خارجی مثل خونریزی، شکستگی و خروج مایعات از بدن، باید پرنده را به کلینیک دامپزشکی منتقل کرد. البته متاسفانه حتی تعدادی از پرندگانی که بعد از برخورد با شیشه دوباره پرواز می‌کنند، در ساعات یا روزهای آتی در نتیجهٔ خونریزی‌های داخلی می‌میرند.
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. چگونه از برخورد پرندگان با شیشه‌ها جلوگیری کنیم؟
تعدادی از روش‌های رایج برای جلوگیری از برخورد پرندگان به شیشه‌ها عبارتند از:
روش ۱: نصب توری‌‌های مخصوص برای جلوگیری از ورود حشرات در طرف بیرونی پنجره‌ها (یک روش بسیار موثر)
روش ۲: نصب کرکره و پرده:
- نصب کرکره در طرف بیرونی پنجره‌ها روشی موثر است به شرط آنکه کرکره‌ها در تمام مدت روز بسته باشند.
- استفاده از پرده‌ها و کرکره‌ها در طرف داخلی شیشه‌ها فقط زمانی موثر است که ضریب انعکاس نور شیشه (توسط شرکت تولید کنندهٔ شیشه مشخص می‌شود) کم‌تر از ۱۵ درصد باشد. از آنجا که معمولاً از این نوع شیشه‌ها در منازل مسکونی استفاده نمی‌شود، استفاده از کرکره‌ها و پرده‌های داخل اتاق تاثیری در جلوگیری از برخورد پرندگان با شیشه‌ها در منازل ندارد.
روش ۳: نصب برچسب‌ها یا نقاشی کردن با رنگ‌های مخصوص و ضد آب روی شیشه‌ها:
این روش، هم در منازل و هم در ساختمان‌های صنعتی و تجاری و هم در مواردی مانند دیوارهای صوتی، کاربرد زیادی دارد. شرکت‌ها و صنایع می‌توانند برچسب‌های تبلیغاتی خود را طراحی کنند و ضمن جلوگیری از برخورد پرندگان با شیشه‌ها از سطوح بزرگ شیشه‌ای خود برای تبلیغات استفاده کنند. در صورت استفاده از این روش، باید به چند نکته توجه کرد:
۱- برچسب‌ها و نقاشی‌ها باید در طرف بیرونی شیشه باشند. در غیر این صورت، از انعکاس نور جلوگیری نمی‌کنند.
۲- استفاده از برچسب‌های سیاه با نقش پرندگان مهاجم مانند عقاب، کلاغ و غیره برای ترساندن پرنده‌ها و دور کردن آنها از شیشه‌ها بسیار رایج است ولی تجربه و آمار نشان می‌دهد که این برچسب‌ها در جلوگیری از برخورد پرندگان به شیشه‌ها کارآمد نیستند. علت آن است که پرندگان، این اشکال کاملاً سیاه و غیر رنگی را حداکثر به عنوان موانعی در مقابل خود می‌بینند که به سادگی می‌توان از کنار آنها رد شد و نه پرندگان مهاجم واقعی. علاوه بر این، پرندگان در زمان غروب این نقش‌های سیاه را به خوبی نمی‌بینند.
۳- پرندگان نقش‌های رنگی را خیلی بهتر می‌بینند، مخصوصاً رنگ نارنجی حتی در زمان غروب خورشید به سادگی توسط پرندگان تشخیص داده می‌شود. استفاده از طرح‌های رنگی بزرگ که حالت دکوراسیون هم دارند بسیار موثر است. همچنین، هر چقدر تضاد میان رنگ‌ها در نقش‌ها بیشتر باشد، این نقش‌ها توسط پرندگان بهتر دیده می‌شوند. نقش‌های روشن روی پس‌زمینهٔ تیره یا برعکس، بسیار مناسب‌اند.
۴- پرندگان آوازه‌خوان، مهارت زیادی در عبور از میان شاخه‌های متراکم دارند. برای آنها هر سوراخی که بزرگ‌تر از کف دست ما آدم‌ها باشد، یک گذرگاه مناسب محسوب می‌شود. بنابراین، در صورت استفاده از برچسب‌ها یا رنگ‌های نقاشی، نباید فاصلهٔ بین نقش‌ها بزرگ‌تر از کف دست باشد.
۵- استفاده از نقش خطوط موازی یا نقطه‌نقطه بسیار مناسب است.
- استفاده از خطوط عمودی:
عرض خطوط عمودی باید حداقل ۵ میلیمتر و فاصلهٔ بین خطوط حداکثر ۱۰ سانتیمتر باشد. خطوط عمودی نسبت به خطوط افقی کارآیی بیشتری دارند.
- استفاده از خطوط افقی:
عرض خطوط افقی باید حداقل ۳ میلیمتر و فاصلهٔ بین خطوط حداکثر ۵ سانتیمتر باشد.
- استفاده از نقش‌های نقطه نقطه:
در صورتی که قطر نقطه‌ها حداقل ۳۰ میلیمتر باشد، حداقل ۱۵ درصد شیشه باید با نقطه‌ها پوشانده شود.
در غیر این صورت، قطر نقطه‌ها باید حداقل ۵ میلیمتر باشد و حداقل ۲۵ درصد شیشه با نقطه‌ها پوشانده شود.
روش ۴: استفاده از شیشه‌های نیمه‌مات یا مات
در جاهایی مانند تراس، بالکون و راه‌پله‌ها که شفاف بودن شیشه‌ها اهمیتی ندارد، می‌توان از شیشه‌های مات یا نیمه‌مات مخصوص استفاده کرد یا شیشه‌های شفاف نصب شده را با استفاده از فویل‌های مخصوص نیمه‌مات یا مات کرد.
روش ۵: استفاده از نقش‌های ساطع کنندهٔ پرتوی فرابنفش روی شیشه‌ها
با استفاده از ماژیک‌ها یا برچسب‌های مخصوص می‌توان نقش‌هایی روی شیشه‌ها ایجاد کرد که پرتو فرابنفش ساطع می‌کنند. چشم بیشتر آدم‌ها قادر به دیدن موج فرابنفش نیست ولی گروهی از پرندگان، از جمله توکای سیاه و چرخ‌ریسک‌ها، می‌توانند این پرتوها را ببینند. استفاده از این روش برای مردم بسیار جذاب است ولی تجربه نشان داده است که این نقش‌ها در جلوگیری از برخورد پرندگان به شیشه‌ها چندان موثر نیستند چون اولاً گروهی از پرندگان مانند زاغی‌ها، کلاغ‌ها و تعدادی از پرندگان شکاری قادر به دیدن اشعهٔ فرابنفش نیستند و دوماً پرندگان گاهی رنگ‌های فرابنفش را با انعکاس پر و بال جفت خود یا طعمه‌ای در حال فرار اشتباه می‌گیرند. در نتیجه، گاهی این نقش‌ها به جای آنکه عامل بازدارنده باشند، به عامل دعوت کنندهٔ پرندگان به سوی شیشه‌ها تبدیل می‌شوند. علاوه بر این، وقتی در داخل ساختمان چراغ‌های مصنوعی روشن می‌شوند، پرندگان دیگر قادر به مشاهدهٔ اشعهٔ فرابنفش نیستند.
قرار دادن جعبه‌های غذا و لانه‌های پیش‌ساختهٔ پرندگان در محل مناسب
لانه‌های پیش‌ساخته یا جعبه‌های غذا برای پرندگان باید در محلی دور از شیشه‌ها نصب شوند. در صورت عدم وجود فضای کافی در حیاط یا باغ برای لحاظ کردن این فاصله، لازم است دقیقاً برعکس عمل کنیم و لانه، جعبه یا ظرف غذا را در فاصلهٔ حداکثر یک متری شیشه قرار دهیم. با این کار، از سرعت گرفتن پرندگان بعد از برخاستن از روی ظرف، جعبه یا لانه قبل از رسیدن به شیشه جلوگیری می‌کنیم و مانع از آسیب به آنها می‌شویم. همچنین، می‌توان از روش کاشت بوته، گل و درخت در کنار شیشه‌های بزرگ به عنوان «سرعت‌گیر پرندگان» استفاده کرد.
منابع
https://spca.bc.ca/news/striking-bird-window-collisions
https://www.nabu.de/tiere-und-pflanzen/voegel/gefaehrdungen/11932.html
https://www.bund-nrw.de/meldungen/detail/news/wirkungslosigkeit-von-uv-birdstickern-bestaetigt
https://www.lbv.de/ratgeber/lebensraum-haus/gefahren-durch-glas/vogeltod-am-glas-vermeiden
https://www.nabu.de/tiere-und-pflanzen/voegel/helfen/01079.html
https://herz-fuer-tiere.de/wildlife/erste-hilfe/vogel-gegen-fensterscheibe-geflogen-so-helfen-sie