یوتانایز یا مرگ آسان یا مرگ باشفقت یا مرگ خوب

یوناتایز، آتاتازی یا اوتاتازی از کلمهٔ یونانی به معنای «مرگ خوب» گرفته شده است و به عملِ کشتن بدون اعمال درد و رنج گفته می‌شود. دلایل یوتانایز کردن معمولاً عبارتند از: مبتلا بودن حیوان به بیماری‌ درمان‌ناپذیر یا عدم وجود امکانات و شرایط لازم برای درمان یک حیوان یا آسوده کردن او از درد...

روش‌های یوتانایز کردن

روش‌های یوتانایز در جاها و حیوانات مختلف متفاوت است ولی می‌توان آنها را به دو دستهٔ کلی تقسیم کرد:

• روش‌های فیزیکی: در این روش‌ها طی یک پروسیجر بسیار سریع فیزیکی سلسله اعصاب مرکزی حیوان از کار انداخته می‌شود مثلاً در مورد گاوها با شلیک تفنگ گلنگدن در قسمتی از پیشانی، قسمتی از مغز متلاشی می‌شود. این کار حیوان را نمی‌کشد ولی اگر شلیک در جا و با زاویهٔ کاملاً درست انجام شود، باعث می‌شود که او متوجه بقیهٔ پروسهٔ کشتن نشود یا در مورد حیوانات بسیار کوچک با یک حرکت خیلی سریع حساب شده نخاع را قطع می‌کنند. از روش اول معمولاً در کشتارگاه‌ها و از روش دوم در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌کنند (لازم به گفتن نیست که استفاده از این روش‌ها برای کشتن حیوانات بی‌دفاع استثمار شده چیزی از غیر اخلاقی بودن بهره‌کشی از آنها و کشتنشان کم نمی‌کند).
  
• روش‌های شیمیایی: در این روش‌ها داروهای خاص به حیوانات تزریق می‌شوند یا حیوانات در معرض گازهای خاص قرار می‌گیرند. این مواد، قلب یا مغز یا سیستم تنفسی حیوان را از کار می‌اندازند.

روش‌های یوتانایز کردن حیوانات خانگی

در این قسمت، فقط به روش‌هایی می‌پردازیم که برای یوتانایز کردن سگ‌ها و گربه‌ها و برخی از حیوانات خانگی دیگر مانند خرگوش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند:

۱- روش خفگی با گاز

متاسفانه هنوز هم در بعضی از نقاط دنیا استفاده از گاز، یک روش پذیرفته شده برای کشتن سگ‌ها و گربه‌هاست. در این روش، حیوانات در دسته‌های چندتایی در محفظه‌های عایق قرار می‌گیرند و سپس محفظه با گاز دی‌اکسیدکربن یا منواکسیدکربن پر می‌شود. 

اگر چه استشمام این گازها دردی ندارد، ولی فیلم‌هایی که از درون این محفظه‌ها گرفته می‌شوند، نشان می‌دهند که این نوع مرگ، به هیچ عنوان مرگ خوب یا مرگ آسانی نیست.

حیوانات مرتب به دیواره‌های محفظه پنجه می‌کشند و سعی می‌کنند از آن بیرون بیایند، خودشان را زخمی می‌کنند، استفراغ می‌کنند و تمام این‌ها می تواند تا ۱۵ دقیقه طول بکشد... گاهی برای کم کردن این درد و رنج، محفظه را ابتدا با گازهای بیهوشی پر می‌کنند و پس از بیهوش شدن حیوانات، گاز خفه کننده را وارد می‌کنند ولی حتی در این صورت باز شوک قرار گرفتن در محفظه‌های فلزی و استرس و آشوب حیوانات حذف نمی‌شود . این مرگ، به یک مرگ توام با آرامش تبدیل نمی‌شود.

۲- روش تزریق داروها با دوز کشنده

این روش متداول‌ترین و کم‌دردترین روش برای یوتانایز کردن حیوانات خانگی مانند سگ‌ها و گربه‌ها است و در آن، از تزریق داروهای بیهوش کننده با دوزهای بالا در رگ استفاده می‌شود. این روش، معمولاً در دو مرحله انجام می‌شود: در مرحلهٔ اول دامپزشک دوز معمولی داروی بیهوشی مانند کتامین را در عضله تزریق می‌کند و بعد از بیهوشی حیوان، دوز بالا را تزریق می‌کند که باعث از کار افتادن قلب و مرگ حیوان می‌شود. گاهی به جای دوز بالای داروهای بیهوشی از دوز بالای مواد آرام‌بخش مانند ترکیبات بنزودیازپین استفاده می‌شود که باعث از کار افتادن قلب و مغز یا ایست تنفسی می‌شوند. این روش یوتانایز، کاملاً بدون درد است.
در حالت‌های خاص، ممکن است دامپزشک مجبور شود تزریق کشنده را به جای رگ در دریچهٔ قلب انجام دهد. در این صورت، باید حیوان ابتدا با تزریق دوز معمولی در عضله کاملاً بیهوش شود و بعد تزریق در قلب انجام شود. در غیر این صورت، این مرگ یک مرگ بسیار دردآور خواهد بود.

جنبه‌های اخلاقی یوتانایز کردن

«مرگ آسان» باید تنها به عنوان گزینه‌ای برای پایان دادن به رنج یک حیوان تلقی شود که امکان کمک به او برای ادامهٔ یک زندگی قابل قبول وجود ندارد. کشتن حیوانی که امید و شانس خوبی برای زندگی دارد یک جنایت است حتی اگر این کار با روش «مرگ آسان» انجام شود. یوتانایز همیشه باید به عنوان آخرین گزینه در نظر گرفته شود. گزینهٔ اول، همیشه باید «زندگی» باشد.

نکتهٔ مهم در یوتانایز کردن حیوانات خانگی

تصمیم برای یوتانایز کردن حیوان تحت سرپرستی یکی از سخت‌ترین تصمیم‌ها برای سرپرستان است ولی اگر حیوانتان رنج می‌کشد و هیچ شانسی برای بهبودی یا یک زندگی قابل قبول ندارد، شاید لازم باشد این قدم خیلی دشوار را بردارید. در این صورت، تنها یک نکته را فراموش نکنید:

حیوان شما در نبود شما به شدت می‌ترسد و احساس غربت و آشوب می‌کند. به عنوان یک سرپرست، این وظیفهٔ اخلاقی شماست که تا آخرین لحظهٔ زندگی حیوانتان پیش او بمانید. هیچ حیوانی شایستهٔ مرگ در تنهایی و غربت نیست پس تا زمانی که نفس آخرش را می‌کشد با او بمانید. به او مهربانی کنید و نشان بدهید که تنها نیست و هیچ اتفاق بدی نمی‌تواند بیفتد چون شما را دارد...