پشم و حقوق حیوانات
- نوشته شده توسط: تالین ساهاکیان
بدون دخالت بشر گوسفندها نیازی به چیدن پشم نداشتند. آنها دقیقاً همانقدر پشم داشتند که به آن نیاز داشتند. این پشم، مثل یک عایق آنها را در برابر سرما و گرما محافظت میکرد. به تدریج بشر یاد گرفت در فصل گرما پشم گوسفندان را بچیند و برای تهیۀ پوشاک استفاده کند. پس از اختراع ماشین پشم‌زنی، بشر شروع به اصلاح نژادی گوسفندها کرد تا نژادهایی با پشم بیشتر به وجود آورد.
چرا آنطور که بیشتر مردم فکر می‌کنند، پشم محصولی نیست که بدون آسیب به حیوانات به دست آید؟
استرالیا با داشتن ۸۰ میلیون گوسفند، ۲۵ درصد کل پشم مورد استفاده در دنیا را تولید می‌کند. پشم استرالیا به علت نرم بودن، بیشتر در تهیۀ لباس کاربرد دارد. دو سوم لباس‌های پشمی در سراسر دنیا از پشم صادراتی استرالیا درست می‌شوند. نیوزلند، دومین تولید کنندۀ پشم در دنیاست. پشم نیوزلند زبرتر است و بیشتر در تهیۀ قالی، پتو، روکش مبلمان و نخ استفاده می‌شود. در هر دو کشور، گوسفندها در گله‌های چندهزارتایی نگهداری می‌شوند. تعداد گوسفندان آنقدر زیاد است که توجه کافی به نیازها یا شرایط زندگی آنها مقدور نیست. به همین دلیل آمار مرگ و میر بر اثر سوء تغذیه و بیماری‌ها در گوسفندان و مخصوصاً بره‌ها بالاست. این در حالی است که گله‌داران به جای کم کردن تعداد گوسفندان و توجه به نیازهای آنها، با اصلاح نژادی کاری می‌کنند که هر گوسفند هر سال به جای یک بره، دو تا سه بره به دنیا آورد تا ضرر مالی ناشی از مرگ و میر بالا خنثی شود.
پشم گوسفندها معمولاً بعد از زایمان در بهار چیده می‌شود. چون پشم بعضی از نژادها در فصل گرما می‌ریزد، گله‌داران از ترس آنکه مقداری از پشم از دست برود، خیلی زود اقدام به چیدن پشم می‌کنند. به همین دلیل، بعضی از گوسفندان بر اثر سرما می‌میرند ولی این بدترین قسمت صنعت پشم نیست.
مالزینگ (mulesing) یا عمل برداشتن گوشت منتهی به دم
در استرالیا و نیوزلند، بیشتر از گوسفندهای نژاد مرینو (merino) برای تولید پشم استفاده می‌شود که محصول "اصلاح نژادی" توسط بشر است. این نژاد، چین و چروک خیلی زیاد و در نتیجه پشم فراوان دارد. این مقدار پشم، که از حالت طبیعی خارج است، در صورتی که حداقل سالی یک بار چیده نشود، در فصل گرما می‌تواند به گرمازدگی و حتی مرگ گوسفندان منجر شود. از طرف دیگر، ادرار و رطوبت در این چین و چروک‌ها جمع می‌شود. این رطوبت، فضای مساعدی برای تخم‌گذاری مگسها به وجود می آورد (مخصوصاً در اطراف دم و پشت پاها). لاروهای مگسها به محض خارج شدن از تخم، عملاً گوشت گوسفندها را می‌خورند و باعث مرگ آنها می‌شوند. برای جلوگیری از تلفات ناشی از تخم‌گذاری مگسها، گله‌داران اقدام به یک عمل کاملاً وحشیانه به نام Mulesing می‌کنند. در این عمل که بدون هیچ نوع بی‌حسی و با قیچی‌های مخصوص انجام می‌شود، پوست و حتی قسمتی از گوشت گوسفندان در ناحیۀ پشت پاها و اطراف دم بریده می‌شود. به این ترتیب، بعد از بهبود جای زخم‌ها، به جای پوست پرچین و چروک، پوست ظریفی این نواحی را می‌پوشاند. این پوست ظریف برای تخم‌گذاری مگسها مناسب نیست. ۱۴ روز طول می‌کشد تا زخم‌های ناشی از این عمل تا حدودی خوب شوند در حالی که خود این زخم‌ها محل مناسبی برای تخم‌گذاری مگسها محسوب می‌شوند. تعدادی از گوسفندان از عفونت‌های ناشی از این زخم‌ها یا تخم‌گذاری مگسها در زخم‌ها می‌میرند. عمل mulesing فوق‌العاده پردرد است و اثرات روانی و جسمی بسیار بدی روی حیوانات به جا می‌گذارد. امروزه برای مقابله با تخم‌گذاری مگسها روش‌های دیگری مثل شستشو با اسپری‌های ضد مگس، استفاده از غذاهای مخصوص برای دفع مگسها و غیره وجود دارد. در سال‌های اخیر بر اثر فشارهای سازمانهای حقوق حیوانات و مردم سراسر دنیا، این عمل وحشیانه در کشور نیوزلند تقریباً منسوخ شده است. عدۀ خیلی کمی از گله داران استرالیا هم این روش را کنار گذاشته‌اند ولی هنوز بیشتر گله‌داران استرالیا معتقد هستند با توجه به تعداد چندهزارتایی گوسفندها در گله‌ها، استفاده از روش‌های دیگر مقرون به صرفه یا عملی نیست. در سال ۲۰۰۴، پیتا با نصب بیل‌بوردهای بزرگ در شهرهای مختلف آمریکا و پخش برنامه‌های کوتاه تلویزیونی مردم را نسبت به این خشونتها آگاه کرد و صنایع پوشاک را پشتیبان و شریک در این جنایات معرفی کرد. در پی این برنامه‌ها، تعدادی از تولید کنندگان زنجیره‌ای لباس برای جلب رضایت مشتریان خود اعلام کردند تا زمانی که گله داران استرالیا از روش mulesing استفاده می‌کنند، پشم آنها را خریداری نخواهند کرد. سازمان دامداری استرالیا اگر چه از چند سال پیش مرتب برای تصویب قانون منع عمل mulesing وعده می‌دهد ولی تصویب این قانون را مرتب به تعویق می‌اندازد.
مورد دیگری که باعث می‌شود پشم به یک مسئلۀ حقوق حیوانات تبدیل شود، نحوۀ چیدن پشم است. مزد کارگرانی که پشم گوسفندان را می‌چینند بر اساس تعداد گوسفندی که پشمشان چیده شده است پرداخت می‌شود نه بر اساس ساعت کار. عملیات چیدن پشم ۴ هفته طول می‌کشد و هر کارگر باتجربه روزانه پشم بیش از ۳۵۰ گوسفند را می‌چیند. با وجود این فشار زمانی، کارگران وقتی برای ظریفکاری یا دقت کافی ندارند و هنگام چیدن پشم تعدادی از گوسفندان را زخمی می‌کنند.
سرانجام گوسفندهای پشمی
گوسفندهای پیر یا ناخواستۀ استرالیا و نیوزلند به کشتارگاه‌ها در سراسر دنیا فرستاده می‌شوند. هر سال میلیون‌ها گوسفند از این دو کشور به آسیای میانه یا آفریقای شمالی صادر می‌شوند. این سفرهای دریایی-زمینی ممکن است روزها یا حتی هفته‌ها طول بکشند و آنچنان طاقت‌فرسا هستند که تعدادی از حیوانات در میان راه بر اثر بیماری، گرسنگی، تشنگی، سرما یا گرمای بیش از حد، عدم وجود هوای کافی یا آسیب‌دیدگی‌های جدی می‌میرند اما سرنوشت بدتری در انتظار آنهاست که زنده می‌مانند.
در سال‌های اخیر، فعالان حقوق حیوانات، صحنه‌ها و فیلم‌های زیادی از صادرات زندۀ گوسفند و حیوانات دیگر از استرالیا و نیوزلند ثبت و منتشر کرده‌اند. این گروه‌ها در تلاش هستند با افزایش آگاهی مردم، دولت‌ها و تولید کنندگان را مجبور کنند به صادرات دام زنده پایان دهند. به عنوان نمونه، یکی از مواردی که ثبت و نمایش آن توسط فعالان حقوق حیوانات باعث اعتراض‌های شدید بین مردم استرالیا نسبت به سیاست‌های دولت در مورد صادرات زندۀ دامهای این کشور شد، کشتار و زنده به گور شدن بیست هزار گوسفند استرالیایی در کشور پاکستان بود. در سال ۲۰۱۲، مسئولان بحرین از پذیرش یک کشتی با ۲۰۰۰۰ گوسفند خودداری کردند چون معتقد بودند گوسفندها بیمار هستند. این کشتی به پاکستان رفت. وقتی خبر احتمال بیماری گوسفندها به پاکستانیها رسید، مردم با تمام امکانات موجود بر سر حیوانات نگون‌بخت ریختند و تمام آنها را به طور وحشیانه‌ای کشتند یا زنده به گور کردند. این فیلم قسمت‌هایی از این واقعۀ دردناک را نشان می‌دهد.
در این سایت، می‌توانید صحنه‌هایی از صادرات گوسفندها و گاوهای استرالیایی و کشتار آنها در کویت، غزه، اسرائیل، پاکستان و کشورهای دیگر آسیای میانه یا آفریقا را ببینید.
بد نیست بدانیم بیشتر گوسفندانی که در روز عید قربان در کشورهای عربی ذبح می‌شوند، گوسفندهای صادراتی استرالیا و نیوزلند هستند.
انواع دیگر پشم
پشم تنها از گوسفندان به دست نمی آید. انواع دیگری از پشم نیز وجود دارند:
- کشمیر از پشم میلیون‌ها بزی درست می‌شود که در چین و مغولستان نگهداری می‌شوند.
- پشم آنگورا از یک نوع خرگوش به دست می‌آید. این خرگوش‌ها تمام عمر خود یعنی ۲ تا ۵ سال را در قفسهای کوچک سیمی می‌گذرانند در حالی که کف پاهای ظریفشان همیشه از جای سیم‌ها زخمی است. چون خرگوشهای نر به اندازۀ خرگوشهای ماده پشم ندارند، معمولاً به محض تولد کشته می‌شوند. هر سه ماه یک بار پشم خرگوش‌ها چیده و گاهی عملاً کنده می‌شود. عملیات چیدن پشم در نهایت خشونت انجام می‌شود و هر بار زخم‌هایی بر بدن خرگوش‌ها باقی می‌گذارد. این فیلم که با دوربین مخفی گرفته شده است، یک مزرعۀ پشم آنگورا در چین را نشان می‌دهد.
- "شاهتوش": از پشم بزگوزن کوهی تبّتی درست می‌شود که در خطر نابودی نسل است. چون این بزها اهلی نمی‌شوند، هر سال هزاران عدد از آنها برای پشمشان شکار می‌شوند.
- "آلپاکا": کشور پرو مهمترین تولید کنندۀ پشم آلپاکا (نوعی لاما) است ولی چون بازار پشم آلپاکا در حال رشد است، در حال حاضر ۱۵۰ هزار آلپاکا در آمریکا نگهداری می‌شوند.
صرفنظر از اینکه پشم چه حیوانی استفاده شود، تمام محصولات پشمی اعم از موهیر، کشمیر، شاهتوش، پشمینه و غیره همه محصول آزار، شکنجه، استثمار و در نهایت کشتار حیوانات هستند.
این فیلم یک دقیقه‌ای خشونت صنعت پشم را نشان می‌دهد (صحنه‌ها بسیار خشن هستند).
جایگزین‌های پشم
به جای پشم می‌توان از کتان، فلانل کتان، پشم مصنوعی، tencel (یک محصول طبیعی که ۳۰ درصد آن از سلولز درخت اوکالیپتوس تشکیل می‌شود)، Rayon و بامبو استفاده کرد.
منابع
مالزینگ یا عمل برداشتن گوشت زیر دم گوسفندها
http://www.agmrc.org/commodities__products/livestock/lamb/wool-profile
http://www.peta.org/issues/animals-used-for-clothing/animals-used-clothing-factsheets/inside-wool-industry/#ixzz2tWClcZxQ