- نوشته شده توسط: تالین ساهاکیان
عقیم کردن گربه‌ها
جمعیت و زاد و ولد گربه‌ها
برآورد می‌شود که در دنیا حدود ۶۰۰ میلیون گربه وجود دارد: حدود ۵۰۰ میلیون گربۀ خانگی و خیابانی و حدود ۱۰۰ میلیون گربۀ رمیده. گربه‌های رمیده گربه‌هایی هستند که اجدادشان اهلی بوده‌اند ولی از انسانها رانده شده‌اند، خود را با طبیعت وقف داده‌اند و از نظر فیزیکی کمی تغییر یافته‌اند. این گربه‌ها از نظر جثه کمی بزرگتر از گربه‌های خانگی هستند و برای زندگی دیگر به انسانها وابسته نیستند. از میان بقیۀ گربه‌ها که قابلیت زندگی در طبیعت را ندارند بیش از سه چهارم بیخانمان هستند. این گربه‌ها نه قابلیت زندگی در طبیعت را دارند و نه در شهرها و در کنار انسانها امنیتی دارند. آنها از زباله‌ها تغذیه میکنند، معمولاً بیمار و رنجور هستند، پناهگاهی در برابر سرما و گرما ندارند، قربانی تصادفات میشوند و توسط انسانها و مخصوصاً بچه‌های حیوان‌آزار مورد آزار و شکنجه قرار میگیرند. بیشتر آنها زندگی خیلی کوتاهی دارند ولی همان زندگی کوتاه هم یک داستان پیوسته و طولانی از اتفاقات ناگوار و تلخ است. کشتن گربه ها به صورت سیستماتیک و توسط برخی دولتها نیز از مشکلات بزرگ زندگی گربه هاست.
از طرف دیگر، آمار زاد و ولد میان گربه‌ها بسیار بالاست. هر گربۀ ماده از ۶ ماهگی آمادۀ جفتگیری است و میتواند دو یا سه بار در سال زایمان کند و هر بار چند فرزند به دنیا آورد (معمولاً 3 یا 4 بچه). این عکس نشان میدهد در صورتی که از هر زایمان به طور متوسط 2.8 بچه گربه جان سالم به در ببرند، از یک گربۀ ماده و یک گربۀ نر، در طول ۹ سال بیش از ۱۱۰۰۰ گربه تولید می‌شود.
راه حل چیست؟
تنها راه حل برای پایان دادن به رنج و درد گربه‌ها و جلوگیری از کشتار آنها عقیم‌سازی آنهاست. در کشورهایی که دولت و مردم سالها برنامه‌های عقیم‌سازی گربه‌ها را به طور منظم و ساختیافته و با جدیت دنبال کرده‌اند دیگر گربه‌های بی‌سرپرست و آواره در خیابانها وجود ندارند و چون تعداد گربه‌ها به طور تصاعدی بالا نمی‌رود، پناهگاه‌ها گنجایش لازم را دارند تا از گربه‌هایی که به دلایل مختلف بیخانمان شده‌اند نگهداری کنند تا زمانی که برای آنها خانه‌ای امن و دائمی پیدا شود. این پناهگاه‌ها گربه‌ها را تنها پس از عقیم‌سازی برای سرپرستی واگذار میکنند و بیشتر مردم هم گربه‌های تحت سرپرستی خود را قبل از بلوغ عقیم میکنند. اگر خانواده‌ای از نظر مالی توان پرداخت هزینۀ عقیم‌سازی برای گربۀ خود را نداشته باشد، میتواند به سازمان‌هایی که معمولاً از طریق کمک‌های مردمی اداره میشوند مراجعه کند و با هزینۀ خیلی کم گربۀ تحت سرپرستی خود را عقیم کند. اگر حیوانات را دوست دارید، گربۀ مورد سرپرستی خود را عقیم کنید و در برنامه‌های تشکیل یافته از سوی حیواندوستان برای گربه‌های بی‌سرپرست همیاری کنید. تنها در صورت کنترل جمعیت با روش‌های انسانی است که این درد و رنج پایان می‌یابد.
بلوغ، فحلی و بارداری در گربه‌ها
گربه‌ها می‌توانند تا سه بار در سال بچه‌دار شوند. هم گربه‌های نر و هم گربه‌های ماده معمولاً در سن ۶ ماهگی به بلوغ می‌رسند. بسته به فصل، ممکن است گربه‌های ماده قبل از ۶ ماهگی و حتی در ۴ ماهگی فحل شوند. دورۀ فحلی بین ۱ تا ۷ روز طول می‌کشد. آزادسازی تخمک در گربه‌ها با آزادسازی تخمک در انسانها، سگ‌ها و بسیاری حیوانات پستاندار دیگر متفاوت است. در دورۀ فحلی، تخمدان گربه تخمکی آزاد نمی‌کند مگر آنکه گربه جفتگیری کند. به همین دلیل، در صورتی که در دورۀ فحلی امکان جفتگیری از گربه‌ای گرفته شود و یا به هر دلیلی باردار نشود، هر دو یا سه هفته یک بار دوباره وارد دورۀ فحلی می‌شود تا زمانی که جفتگیری کند و باردار شود. معمولاً گربه‌های ماده سه یا چهار بار در ۲۴ ساعت جفتگیری میکنند تا تخمک آزاد شود و بارداری صورت گیرد. هر جفتگیری بین یک تا دو دقیقه طول می‌کشد و ممکن است در چند دقیقه بین یک حیوان نر و ماده چندین جفتگیری پیاپی صورت گیرد. همچنین، ممکن است گربۀ ماده در یک روز با چند گربۀ نر رابطه برقرار کند. معمولاً یک یا دو روز طول می‌کشد تا بدن گربۀ ماده متوجه بشود که عمل آزاد شدن تخمک انجام شده است و به دورۀ فحلی پایان دهد. در این فاصله ممکن است اسپرم چند گربۀ نر متفاوت در رحم گربۀ ماده باشد و بچه‌های متولد شده در یک زایمان پدرهای متفاوت داشته باشند. دورۀ بارداری در گربه‌ها ۶۳ روز طول می‌کشد.
نشانه‌های فحلی در گربه‌ها
گربه‌های ماده معمولاً در دورۀ فحلی نیاز به توجه بسیار دارند. آنها مرتب خود را به سرپرستشان یا اسباب و اثاثیه می‌مالند، روی زمین می‌غلتند، در گوشه کنار ادرار میکنند یا حتی ادرار خود را به صورت عمودی بر روی اشیا می‌پاشند. ادرار آنها در این دوره شامل مواد هرمونی است و بوی خاصی دارد که گربه‌های نر را جذب می‌کند.
نگهداری از گربه‌های عقیم شده آسانتر است:
در کنار جلوگیری از به وجود آمدن بچه‌های ناخواسته، نگهداری از گربه‌های عقیم شده بسیار آسانتر از گربه‌های عقیم نشده است:
- گربه‌های ماده:
گربه‌های ماده در دوره‌های فحلی مرتب گربه‌های نر را صدا میکنند و اگر سعی کنید آنها را در آپارتمان حبس کنید و اجازۀ ملاقات با گربه‌های نر را از آنها بگیرید، به شدت افسرده میشوند و رفتارهای ناهنجاری نشان می‌دهند. ناله‌های گربۀ ماده در دورۀ فحلی باعث می‌شود گربه‌های نر در اطراف منزل جمع شوند و با هم بجنگند یا سر و صدای فراوان تولید کنند. این سر و صداها معمولاً عامل ناخشنودی در میان همسایگان است. علاوه بر این، گربه‌های مادۀ عقیم نشده در دورۀ فحلی ادرار خود را به گوشه کنار خانه می‌پاشند. همچنین، احتمال ابتلا به بیماری‌ها مانند عفونت رحم و دستگاه تناسلی در گربه‌های مادۀ عقیم نشده بالاست. احتمال ابتلا به سرطان سینه که سومین سرطان رایج در میان گربه‌هاست در گربه‌های عقیم نشده ۴۰ تا ۶۰ درصد بیشتر از گربه‌های مادۀ عقیم شده است. - گربه‌های نر:
گربه های نر عقیم نشده، برای پیدا کردن جفت مرتب از خانه دور میشوند و خود را در معرض خطرات مختلف مانند تصادف قرار می‌دهند. آنها مرتب با ادرار همه جا را علامت گذاری میکنند و به احتمال زیاد با گربه‌های نر دیگر می‌جنگند و زخمی میشوند. این زخم‌ها و گاز گرفتگی‌ها عامل اصلی انتقال بیماری‌هایی مانند FIV و FeLV در میان گربه‌ها هستند. همچنین، برخی از گربه‌های نر عقیم نشده در صورت عدم دسترسی به گربه‌های ماده در دورۀ جفتگیری بسیار عصبی و تهاجمی میشوند.
عقیم کردن میتواند بیشتر این مشکلات رفتاری را حل کند.
روش‌های عقیم‌سازی گربه‌ها
اگر چه موادی برای عقیم‌سازی موقتی گربه‌ها و روش‌های هرمونی برای عقیم‌سازی شبه-دائمی گربه‌های ماده وجود دارند ولی به دلیل اثرات جانبی بد دامپزشکان معمولاً این روشها را سفارش نمی‌کنند. امن‌ترین روش برای عقیم‌سازی گربه‌ها، برداشتن بیضه‌ها در گربه‌های نر و برداشتن تخمدان‌ها (یا تخمدان‌ها و رحم) در گربه‌های ماده است.
بهترین زمان برای عقیم کردن گربه‌ها چه زمانی است؟
بهترین زمان برای عقیم کردن گربه‌های ماده قبل از رسیدن به بلوغ است. چون ممکن است گربه‌های ماده در سن ۴ ماهگی وارد اولین دورۀ فحلی شوند، بهتر است قبل از ۴ ماهگی عقیم شوند. برخی از پناهگاه‌های حیوانات، گربه‌ها را حتی در سن ۲ ماهگی عقیم میکنند (به شرطی که حداقل یک کیلو وزن داشته باشند و کاملاً سالم باشند). عقیم کردن گربه‌ها قبل از بلوغ، هیچ تاثیر منفی بر روند رشد آنها ندارد.
مراقبت‌های پس از عمل جراحی عقیم‌سازی
پس از عمل عقیم‌سازی باید بین ۷ تا ۱۰ روز به مراقبت‌های پس ازعقیم‌سازی توجه کرد.
منابع: