گوسفندها

گوسفندها حیواناتی آرام، مطیع، محجوب، از نظر عاطفی پیچیده و بر خلاف آنچه بیشتر مردم گمان می‌کنند بسیار باهوش هستند. آنها مثل انسان‌ها عواطف خود را به وضوح نشان می‌دهند مثلاً وقتی تنها می‌مانند یا استرس دارند سر خود را پایین می‌اندازند و حالت غمناک به خود می‌گیرند.

گوسفندها، باهوش‌تر از چیزی که ما تصور می‌کنیم

بیشتر مردم فکر می‌کنند گوسفندها احمق هستند چون هیچ گاه به صورت مستقل عمل نمی‌کنند. در واقع، علت اینکه گوسفندها همواره تابع اعضاء دیگر گروه خود هستند این است که آنها هیچ وسیلۀ دفاعی ندارند و تنها راه مقابله با خطر برای آنها ماندن در گروه است برای همین است که اعضاء گروه همیشه اعضاء جلوتر از خود را دنبال می‌کنند. واقعیت این است که گوسفندها خیلی باهوش‌تر از چیزی هستند که ما در مورد آنها فکر می‌کنیم. آنها حافظۀ مکانی بسیار خوبی دارند و می‌توانند محل قرار گرفتن اشیا را تا ۶ هفته به خوبی به ذهن بسپارند، آنها قادر به یادگیری و استفاده از تجربه‌های قبلی خود هستند. (منبع و منبع) برای اندازه‌گیری هوش گوسفندها، محققان مسیرهایی پیچ در پیچ و معما مانند ایجاد کردند. هر گوسفند برای رسیدن به اعضاء گروه خود می‌بایست مسیر درست را پیدا کند. مدت زمان لازم برای طی این مسیر به محققان ثابت کرد گوسفندها حیوانات باهوشی هستند. علاوه بر این، تکرار این آزمایش در روزهای متوالی نشان داد گوسفندها از آموخته‌های قبلی خود برای رسیدن به رکورد بهتر استفاده می‌کنند.
در انگلستان، گاو داران چندان دل خوشی از هوش گوسفندها ندارند. هنگامی که گوسفندها گرسنه می‌مانند،  خود را به حصارهای اطراف گاوداری‌ها می‌رسانند. سپس برای عبور از قسمت باز حصارها در قسمت پایین، روی زمین خوابیده و سه متر غلت می‌خورند و کمی آن طرف‌تر کمی از خود پذیرایی می‌کنند.

گوسفندها حتی می‌توانند برای رسیدن به یک هدف مشخص برنامه‌ریزی کنند و آن را به اجرا بگذارند. (منبع)

تشخیص چهره در گوسفندها (منبع)

۱- گوسفندها می‌توانند چهرۀ ۵۰ گوسفند دیگر را حداقل تا ۲ سال به خاطر بسپارند.
۲- آنها نه تنها چهره‌های گوسفندها بلکه چهره‌های آدمها را هم به خاطر می‌سپارند.
۳- آنها قادر هستند چهره‌هایی که فقط 5 درصد با هم فرق می‌کنند را از همدیگر تشخیص دهند (چند درصد از ما به عنوان آدم این قابلیت را داریم چهره‌های دو گوسفند یا حتی دو آدم را که فقط ۵ درصد با هم تفاوت دارند شناسایی کنیم؟!)
۴- آنها نه تنها چهره‌ها را تشخیص می‌دهند بلکه حالات چهره‌ها را چه در گوسفندها و چه در انسانها تشخیص می‌دهند. محققان روی تعدادی گوسفند آزمایشی انجام دادند: آنها دو در در روبروی گوسفندها قرار دادند که به اتاقهایی باز می‌شدند که در آنها غذای گوسفندها بود و در یکی از اتاقها عکس یک انسان عصبانی و در اتاق دیگر عکس انسانی که لبخند می‌زد را قرار دادند. بیشتر گوسفندها اتاقی را انتخاب کردند که عکس آدم خوشرو در آن بود. همین آزمایش با عکس یک گوسفند شاد و یک گوسفند مضطرب انجام شد. گوسفندها به طرف اتاقی رفتند که عکس گوسفند شاد در آن بود. (فکر می‌کنید چند درصد از آدمها فقط از روی عکس صورت یک گوسفند بتوانند تشخیص دهند که او پریشان، شاد یا عصبانی است؟)

۵- پژوهشگران آزمایشی روی گوسفندانی که هر کدام از خانوادۀ خود جدا شده بودند انجام دادند. آنها عکسهایی از اشکال مختلف، عکسهایی از بزها و عکسهایی از گوسفندهایی که گوسفند مورد نظر آنها را می‌شناخت نشان دادند. این تحقیق نشان داد دیدن عکسهای چهره‌های آشنا سبب کاهش سطح استرس در گوسفندان می‌شود.

گوسفندها اصلاً بی‌خیال یا کم‌توجه نیستند.

«دفعۀ بعد هنگامی که از کنار مزرعه یا تپه‌ای پر از گوسفند می‌گذرید، تصور نکنید آنها ماشین‌های خودکار مشغولی هستند که چشمشان فقط دنبال لقمۀ علف بعدی است. آنها متوجه حضور شما شده‌اند، تشخیص داده‌اند که شما یک انسان هستید و آیا به طرف آنها حرکت می‌کنید یا نه... گوسفندان مراقب تمام تغییرات در اطراف خود هستند و حواس آنها طوری تعبیه شده‌اند که می‌توانند این تغییرات را با سرعت و دقت مطلوب ارزیابی کنند. آنها قادرند هم انسان‌ها و هم کایوت‌ها را از فاصلۀ بیش از ۹۰۰ متری تشخیص دهند حتی اگر تا حدودی پنهان باشند یا بوی آنها شنیده نشود.»
این قسمتی از یکی از مقالات کیت کندریک به نام «از چشم یک گوسفند» بود. (منبع) گوسفندها می‌توانند اطراف خود را به خوبی ببینند. آنها می‌توانند پشت سر خود را ببینند بی‌آنکه سر خود را ذره‌ای به پهلو حرکت دهند. تنها نقطه‌ای که آنها نمی‌توانند خوب بینند زاویۀ تندی است که از برخورد منطقۀ دید دو چشم به وجود می‌آید مثلاً اگر یک پرندۀ شکارچی روی درختی که دقیقاً جلوی روی آنها قرار دارد نشسته باشد، آنها پرنده را نخواهند دید.

گوسفندها خوددرمانی می‌کنند

گوسفندها با خواص علف‌های مختلف آگاهی دارند و در زمان بیماری می‌دانند باید کدام علف را جستجو کنند.  البته این قابلیت در بیشتر حیوانات وجود دارد و تنها مخصوص گوسفندها نیست. حیوانات قادرند کمبودها و نارسایی‌های بدن خود را تشخیص دهند و غذای مناسب را پیدا کنند. آنها به تدریج دانشی در مورد غذاهای مفید و غذاهای مضّر و سمی جمع می‌کنند.

گوسفندها، موجودات اجتماعی

گوسفندها بسیار اجتماعی هستند و از بودن در کنار خانواده و دیگر اعضاء گروه خود لذت می‌برند. تحقیقات نشان می‌دهند هنگامی که گوسفندی هیچ یک از اعضاء گروه خود را در اطراف خود نمی‌بیند هراسان می‌شود و ضربان قلبش به شدت تند می‌شود. آنها می‌توانند چهرۀ حداقل ۵۰ گوسفند دیگر را تشخیص دهند و ۵۰ تصویر را تا دو سال به خاطر بسپارند. آنها چهرۀ انسان‌ها را نیز به خاطر می‌سپارند و قادرند تغییرات حالت چهرۀ انسان‌ها را تشخیص دهند و نسبت به آن واکنش نشان دهند. آنها حتی قادرند چهره‌ای را در ازدحام جمعیت تشخیص دهند. آنها گاهی به چهره‌هایی فکر می‌کنند که در آن لحظه حضور ندارند. آنها فرزند خود را تنها از طریق چهره می‌شناسند. (منبع)

گوسفندها، حیوانات عاطفی

دانشمندان با بستن الکترود به سر گوسفندان توانستند واکنش‌های مغز آنها را هنگام روبرو شدن با گوسفندهای دیگر بررسی کنند و به این نتیجه رسیدند که تمام عواطف انسانی مانند عشق، دوستی‌های صمیمی، سوگواری برای مرگ یا کشته شدن یکی از عزیزان و... در گوسفندان نیز وجود دارد.

زندگی گوسفندها در دامداری‌ها، یک تراژدی دیگر

گوسفندها عموماً برای پشم و گوشتشان و حتی برای شیر پرورش داده می‌شوند. در کشورهایی مانند استرالیا و نیوزلند گوسفندها در گله‌های بسیار بزرگ چندهزار تایی پرورش داده می‌شوند. بدیهی است که گوسفندها هم از «اصلاح نژادی» مصون نمانده‌اند و بشر برای هر کاربردی نژادهای متفاوتی از گوسفندها را پرورش داده است. این نژادها را می‌توان به دو دستهٔ کلی تقسیم کرد: نژادهایی که برای تولید گوشت پرورش داده می‌شوند و نژادهایی که پشم فراوان دارند. البته صرفنظر از اینکه هدف اصلی از پرورش آنها چه باشد، آنها در نهایت برای گوشتشان کشته می‌شوند.

گوسفندهای ماده بین ۵ تا ۱۲ ماهگی به بلوغ می‌رسند. در گوسفندها هم تلقیح مصنوعی ممکن است ولی کم‌تر رایج است چون گردن رحم گوسفندها بر خلاف گردن رحم گاوها و بزها خم دارد و دامپزشکان و کارگران برای رسیدن به آن نیاز به مهارت بیشتری دارند! برای باردار کردن کل یک گلهٔ کوچک معمولاً از یک گوسفند نر انتخاب شده استفاده می‌شود. دورۀ بارداری در گوسفندها حدود ۵ ماه طول می‌کشد . گوسفندها در طبیعت یک یا دو بچه به دنیا می آورند ولی گوسفندهای اصلاح نژادی شده هر بار بین دو تا سه بچه به دنیا می‌آورند. در برخی از نژادها وزن نوزادان هم بیشتر از نرمال است. تولدهای چند تایی و وزن زیاد بره‌ها در هنگام تولد سبب شده است زایمان در گوسفندها پیچیده‌تر شود. علاوه بر این، تولدهای چندتایی سبب شده است آمار مرگ و میر بره‌ها افزایش پیدا کند ولی  چون در نهایت تعداد کل بره‌های باقی مانده بیشتر است، تولدهای چندتایی برای دامداران بسیار اقتصادی است. پس از تولد بره‌ها، گوسفندهای مادر 220 تا 240 روز شیر دارند. آنها به طور طبیعی سالانه بین 50 تا 100 کیلوگرم شیر می‌دهند ولی برخی از نژادهای اصلاح نژادی شده بین ۲۰۰  تا ۵۵۰ کیلوگرم شیر تولید می‌کنند. بره‌ها ممکن است در بهار یا زمستان متولد شوند. بره‌هایی که در بهار به دنیا می‌آیند شانس بیشتری برای زنده ماندن دارند و بارداری و زایمان بهارۀ گوسفندها برای دامداران  کم‌هزینه‌تر است ولی دلایل مختلفی وجود دارد که سبب می‌شود گروه زیادی از دامداران طوری برنامه‌ریزی کنند که بره‌ها به جای بهار در زمستان به دنیا بیایند. برای نمونه، ممکن است آنها بخواهند در تابستان بره‌های فربه و آمادهٔ ذبح به بازارعرضه کنند  یا در بهار به جای مشغول بودن با زایمان حیوانات، وقت خود را صرف مزرعه کنند. همچنین، اگر هدف از پرورش گوسفند تولید شیر باشد دورهٔ شیردهی پس از زایمان زمستانه طولانی‌تر از زایمان تابستانه است.  با این برنامه‌ریزی، بره‌ها به جای بهار در اوج سرمای دسامبر یا ژانویه به دنیا می‌آیند و تعداد زیادی از آنها در نتیجهٔ سرما و نبودن مراقبت‌های کافی از سوی دامداران می‌میرند ولی این‌ها «ضایعاتی» هستند که دامداران از پیش در محاسبات خود در نظر می‌گیرند. در هفته‌های اول پس از تولد، گوش‌های همهٔ بره‌ها را برای آویزان کردن پلاک سوراخ می‌کنند، دم‌های آنها را کوتاه می‌کنند و بره‌های نر را اخته می‌کنند. 

کشتار گوسفندها

گوسفندهایی که برای گوشت پرورش داده می‌شوند معمولاً در ۶ ماهگی به کشتارگاه فرستاده می‌شوند. گوسفندهایی که برای پشم پرورش داده می‌شوند عمر طولانی‌تری دارند ولی آنها هم در نهایت به کشتارگاه منتقل می‌شوند اما بسیاری از آنها قبل از رسیدن به کشتارگاه یک سفر طاقت‌فرسا هم پیش رو دارند چون در جایی بسیار دورتر از محل پرورششان کشته می‌شوند. برای نمونه، می‌توان به صادرات گوسفند زنده از استرالیا به کشورهای دیگر (معمولاً کشورهای خاورمیانه و آفریقایی) اشاره کرد. درد و رنجی که حیوانات صادر شده روزها و هفته‌ها در سرما و گرما در کشتی‌ها یا کامیون‌ها تحمل می‌کنند ورای تصور است. گرمازدگی در فصل گرما و سرمازدگی در فصل سرما قسمت تفکیک‌ناپذیر این سفرهاست. حیوانات باید روزها و هفته‌ها در فضولات و استفراغ خود و دیگران سر کنند. آنها باید روزها و هفته‌ها گرسنه و تشنه بمانند در حالی که جایی برای نشستن یا هوای کافی برای تنفس ندارند. تعداد زیادی از حیوانات در نتیجهٔ بیماری، عدم وجود هوای کافی، سکتۀ قلبی، فشارهای عصبی، شکستگی استخوان‌ها، زخم‌ها و عفونت‌ها در راه می‌میرند. علاوه بر این، معمولاً در کشورهای آفریقایی و خاورمیانه مرگ وحشتناکی در انتظار حیواناتی است که در راه نمی‌میرند چون در این کشورها حتی قانونی برای گیج کردن حیوانات قبل از ذبح وجود ندارد.