- نوشته شده توسط: تالین ساهاکیان
مواد اولیهٔ حیوانی مورد استفاده در مواد آرایشی-بهداشتی
تقریباً همهٔ موادی که روی پوست مالیده می‌شوند، پس از مدت کوتاهی جذب خون می‌شوند. شاید بد نباشد تعدادی از موادی را که از طریق مصرف مواد آرایشی-بهداشتی وارد بدنمان می‌شوند بشناسیم. تعدادی از این مواد، منشا حیوانی دارند ولی بیشتر آنها، جایگزین گیاهی دارند یا می‌توان با روش‌های آزمایشگاهی و بدون دخالت حیوانات آنها را تولید کرد. مواد آرایشی-بهداشتی که در تولید آنها از هیچ مادهٔ حیوانی استفاده نمی‌شود با علامت «وگان» مشخص می‌شوند.
دو جدول زیر، شامل تعدادی از مواد حیوانی مورد استفاده در تولید مواد و لوازم آرایشی-بهداشتی و همچنین، جایگزین‌های غیر حیوانی آنها هستند:
تعدادی از مواد حیوانی مورد استفاده در تولید مواد آرایشی و جایگزین‌های غیر حیوانی برای آنها | |||
مادهٔ حیوانی | گرفته شده از... | مورد استفاده در ... | جایگزین غیر حیوانی |
لانولین (lanolin) | پشم گوسفند | کرم‌های مرطوب یا نرم کننده، رژها یا نرم کننده‌های لب، برخی محصولات مو | روغن نارگیل، روغن زیتون، کرهٔ شیا (همچنین، به صورت آزمایشگاهی تولید می‌شود) |
کراتین (Keratin) | مو، ناخن، شاخ و سم حیوانات | شامپوها و محصولات مو، کرم‌های ضد چروک و بازیافت پوست، محصولات تقویت ناخن | جایگزین مستقیم غیر حیوانی ندارد ولی اسیدهای آمینهٔ تشکیل دهندهٔ کراتین در روغن‌های گیاهی مانند روغن بادام، روغن آووکادو و سویا وجود دارند و از این روغن‌ها می‌توان برای ایجاد خواص مشابه کراتین استفاده کرد |
اسید استئاریک | چربی حیوانات (گاو، گوسفند، خوک، حتی سگ‌ها و گربه‌های یوتانایز شده) یا چربی گیاهی (روغن پالم، کرهٔ شیا یا کرهٔ کاکائو) | صابون‌ها و کرم‌های پوست | روغن پالم، کرهٔ شیا یا کرهٔ کاکائو |
N-Acetyl Glucosamine یا NAG | پوستهٔ سخت‌پوستان مثل خرچنگ یا شاه‌میگو | کِرِم‌های رفع ناصافی و ناهمگونی و لکهٔ پوست | در سال‌های اخیر این محصول به صورت آزمایشگاهی و بدون استفاده از مواد حیوانی نیز تولید می‌شود. |
کارمین (Carmine یا C.I. 75470 یا E120 یا carminic acid یا cochineal یا crimson lake) | نوعی حشرهٔ ریز سخت‌پوست به نام کارمین یا قرمزدانهٔ مکزیکی (برای استخراج چند گرم رنگ قرمز، هزاران حشرهٔ ماده از این نوع را می‌کوبند) | نوعی رنگ قرمز طبیعی روشن برای رژ لب یا سایر مواد آرایشی قرمزرنگ | چغندر، ریشهٔ نوعی گیاه به نام Alkanna tinctoria |
هیالورون (Hyaluron) | تاجِ خروس یا پروتئین‌های موجود در مخّمرها | کرم‌های ضد چروک و مرطوب کنندهٔ پوست و همچنین، به صورت تزریقی برای اعمال زیبایی | هیالورون تهیه شده از مخّمرها (که خالص‌تر از هیالورون تهیه شده از مواد تاج خروس است، آلرژی کم‌تری ایجاد می‌کند و بهتر جذب پوست می‌شود) |
شلاک (shellac) | نوعی حشرهٔ ریز به نام قرمزدانهٔ هندی (ده‌ها و حتی صدها هزار حشرهٔ ماده از این نوع کوبیده می‌شوند تا مقدار کمی شلاک استخراج شود) | محصولات ناخن | (هنوز) جایگزین غیر حیوانی ندارد |
تعدادی از مواد حیوانی مورد استفاده در مواد آرایشی و جایگزین‌های غیر حیوانی برای آنها | |||
مادهٔ حیوانی | گرفته شده از... | مورد استفاده در ... | جایگزین غیر حیوانی |
گلیسرین | معمولاً از چربی حیوانات | صابون، محصولات مو، مرطوب کننده‌ها و غیره | گلیسرین گیاهی که از سویا، روغن نارگیل یا روغن پالم تهیه می‌شود |
اسکوآلن (Squalene) | روغن جگر کوسه‌ها | عطرها، مرطوب کننده‌ها، مرطوب کنندهٔ لب | اسکوآلن گیاهی که از زیتون و پوستهٔ گندم تهیه می‌شود |
گوانین (Guanine) | جمجمهٔ ماهی‌ها | برق ناخن، سایهٔ چشم، محصولات هایلایت، برنزه کننده‌ها و رژ گونه | مروارید مصنوعی، فرآورده‌های مشابه تهیه شده از حبوبات |
اسید اولئیک (Oleic acid یا oleyl stearate یا oleyl یا oleate یا tallow) | چربی حیوانات | مرطوب کننده‌ها، صابون، محصولات جلای ناخن | اسید اولئیک استخراج شده از گیاهان مانند مغزها، نارگیل، زیتون |
موی حیوانات | حیواناتی مثل روباه، اسب، بز، خز و سنجاب | برس‌های ریش‌تراشی و آرایش صورت و حتی در مژه‌های مصنوعی | موی مصنوعی |
کلاژن (Collagen) | بافت‌ها، استخوان‌ها، پوست یا رباط‌های حیوانات (معمولاً گاوها) | کرم‌های ضد پیری و برخی محصولات دیگر | پروتئین سویا و روغن بادام |
الاستین (Elastin) | رباط‌ها یا آئورت حیوانات (معمولاً گاوها) | کاربردهای مشابه کلاژن | پروتئین‌های گیاهی یا الاستین تهیه شده به صورت آزمایشگاهی |
البته بیشتر مواد نام برده در بالا علاوه بر تولید مواد آرایشی-بهداشتی در زمینه‌های دیگر نیز کاربرد دارند مثلاً از شلاک برای پوشاندن اجسام مختلف و عایق کردن آنها در برابر نفوذ آب و رطوبت، از کارمین برای تهیهٔ رنگ قرمز در برخی نوشیدنی‌ها و اسانس‌ها، از گلیسرین در شوینده‌های دهان، آدامس، خمیردندان‌ها و غیره استفاده می‌شود.
برای آگاهی بیشتر در مورد مواد حیوانی مورد استفاده در تولید مواد غذایی، پوشاک، مواد آرایشی-بهداشتی و محصولات دیگر به این صفحه مراجعه کنید.
آیا در تهیهٔ مواد آرایشی-بهداشتی طبیعی هم از مواد حیوانی استفاده می‌شود؟
بله، در مواد آرایشی-بهداشتی طبیعی هم ممکن است از مواد اولیهٔ حیوانی استفاده شود. اگر از مواد حیوانی استفاده نشده باشد، معمولاً کالا مانند تمام کالاهای دیگر با علامت وگان مشخص می‌شود. با بررسی لیست مواد تشکیل دهنده روی برچسب کالا هم می‌توان دریافت که آیا از مواد حیوانی در تهیهٔ محصول استفاده شده است یا نه؟
آیا از نظر حقوق حیوانات، آزمایش نشدن محصول روی حیوانات مهم‌تر است یا عدم استفاده از مواد اولیهٔ حیوانی؟
خوشبختانه امروزه محصولات آرایشی-بهداشتی بسیار زیاد، باکیفیت و متنوعی وجود دارند که هم روی حیوانات آزمایش نشده‌اند و هم شامل هیچ مادهٔ حیوانی نیستند. از طرف دیگر، پاسخ کلی به این پرسش که در همهٔ شرایط درست باشد ممکن نیست و فقط می‌توان آن را به شرایط خاص محدود کرد. برای نمونه:
اگر در نقطه‌ای قرار گرفتید که لازم بود بین دو محصول الف و ب یکی را انتخاب کنید در حالی که در محصول الف از ضایعات کشتارگاه‌ها (مانند چربی یا استخوان حیوانات) استفاده شده است و محصول ب روی حیوانات آزمایش شده است، از نظر حقوق حیوانات، انتخاب محصول الف نسبت به انتخاب محصول ب کم‌زیان‌تر است چون هدف اصلی از کشتارحیوانات در کشتارگاه تولید گوشت و چرم بوده است نه تولید آن مادهٔ جانبی برای محصول الف ولی تولید محصول ب، مستقیماً قربانیان زیادی داشته است، حیواناتی که برای تست آن شکنجه و کشته شده‌اند.