- توضیحات
- نوشته شده توسط: تالین ساهاکیان
اخته کردن حیوانات در دامداری‌ها
بیشتر حیوانات پرورشی در دامداری صنعتی (و حتی در بسیاری از دامداری‌های سنّتی) به نوعی قطع عضو می‌شوند:
۱- خوکها: دندان‌های نیش و دم خوکها بریده می‌شود.
۲- گاوها و بزها: شاخ‌های گاوها و بزها بریده یا سوزانده می‌شود.
۳- گوسفندها: دم گوسفندها بریده می‌شود.
۴- بوقلمون‌ها: نوک، چنگال‌ها همهٔ بوقلمون‌ها و همچنین قسمت قرمزرنگ جلوی سینهٔ بوقلمون‌های نر چیده می‌شود.
۵- مرغ‌ها: نوک مرغ‌ها چیده می‌شود.
علاوه بر این، اکثریت قریب به اتفاق حیوانات نر پستاندار شامل خوکها، گاوها، بزها و بره‌ها را اخته می‌کنند مگر آنکه قرار باشد حیوان نر را قبل از رسیدن به سن بلوغ به کشتارگاه بفرستند یا برای گرفتن اسپرم استفاده کنند. برای مشاهدهٔ برخی آمار رسمی در این زمینه به این صفحه مراجعه کنید.
چرا حیوانات نر را اخته می‌کنند؟
برای این کار چند دلیل وجود دارد:
۱- گوشت حیوانات نر بالغ معمولاً بعد از پخته شدن مزه و بوی بدی دارد که به مذاق مصرف کنندگان خوش نمی‌آید. اخته کردن این مزه و بوی بد را تا حد زیادی کنترل می‌کند.
۲- حیوانات نرِ بالغ در مقایسه با حیوانات ماده، سرسختی و رفتارهای تهاجمی بیشتری نشان می‌دهند و نگه داشتن آنها در زندان‌هایشان سخت‌ترو پرهزینه‌تر است. علاوه بر این، حیوانات نر پس از رسیدن به بلوغ با حیوانات نر دیگر کشمکش دارند و درگیر می‌شوند. این رفتارها در دامداری‌های صنعتی که شرایط زندگی اسفبار است تشدید می‌شود. اخته کردن حیوانات سبب کاهش مقاومت و رفتارهای تهاجمی آنها می‌شود.
۳- در مورد حیواناتی مانند گوسفندها که حیوانات نر و ماده در کنار هم نگهداری می‌شوند، دامداران با اخته کردن حیوانات نر از باردار شدن حیوانات ماده در خارج از برنامهٔ زمانی که آنها مشخص کرده‌اند یا بارداری زودهنگام جلوگیری می‌کنند. علاوه بر این، در بیشتر مواقع هدف دامداران آن است که حیوانات ماده توسط حیوانات نر انتخاب شده توسط آنها باردار شوند (اصلاح نژادی) و نه توسط هر حیوان نری.
روش‌های اخته کردن خوکها
روش خارج کردن بیضه‌ها
در این روش یک برش عمودی یا افقی در هر دو کیسهٔ بیضه ایجاد می‌کنند و بیضه‌ها را خارج می‌کنند. این روش، پرکاربردترین روش اخته کردن در دامداری‌هاست چون کمترین هزینهٔ زمانی و اقتصادی را دارد. این عمل درد فوق‌العاده زیادی دارد، چه در زمان عمل و چه بعد از آن. حتی در بیشتر کشورهای پیشرفته دامداران اجازه دارند در روزهای اول پس از تولد حیوان این عمل را بدون نظارت دامپزشک و بدون بی‌حسی انجام دهند. (منبع)
روش Immunocastration
در این روش بیضه‌ها خارج نمی‌شوند بلکه با تزریق نوعی پروتئین از تولید هورمون‌های گونادوتروپین در مغز که هورمون‌های جنسی دیگر را تولید می‌کنند جلوگیری می‌کنند و عملکرد جنسی را مختل می‌کنند و در نتیجه، مزه و بوی بد گوشت را تا حدود زیادی کنترل می‌کنند. این تزریق دو بار انجام می‌شود: تزریق اول ۸ تا ۱۱ هفته قبل از آنکه خوک را به کشتارگاه بفرستند و دومی ۴ هفته قبل از فرستادن به کشتارگاه. استفاده از این روش سابقهٔ کوتاهی دارد ولی در مورد خوکها، بره‌ها و اسب‌ها رو به افزایش است. (منبع)
روش‌های اخته کردن بره‌ها و بزها
پرکاربردترین روش‌ها عبارتند از:
خارج کردن بیضه‌ها
در این روش کیسه‌های بیضه با یک چاقوی خیلی تیز بریده می‌شوند و بیضه‌ها خارج می‌شوند.
نابود کردن بیضه‌ها با انبر مخصوص
در این روش، از انبرهای مخصوص برای نابود کردن طناب منوی و رگ‌های خونی بیضه استفاده می‌کنند. به این ترتیب، خون به بیضه نمی‌رسد و بیضه می‌میرد. این کار باید برای هر بیضه به طور جداگانه انجام شود.
روش اخته کردن با حلقه‌های منقبض کننده
حلقه‌های منقبض کننده دور کیسه‌های بیضه بسته می‌شوند و با جلوگیری از خونرسانی به بیضه باعث از بین رفتن آن می‌شوند.
برای آگاهی بیشتر در مورد روش‌های اخته کردن بره‌ها به این صفحه و این صفحه مراجعه کنید.
روش‌های اخته کردن گوساله‌ها
روش‌های فیزیکی
شامل بریدن بیضه‌ها، بستن حلقهٔ منقبض کننده دور بیضه‌ها که از رسیدن خون به بیضه‌ها جلوگیری می‌کند، از بین بردن بیضه‌ها با انبر مخصوص (مثلاً با گیرهٔ Burdizzo). همچنین، گاهی این روش‌ها را با هم ترکیب می‌کنند مثلاً کیسهٔ بیضه‌ها را با حلقهٔ منقبض کننده می‌بندند و ۹ روز بعد بیضه‌ها را کاملاً می‌برند.
روش‌های شیمیایی
در این روش، یک مادهٔ سمی مانند اسیدلاکتیک را به داخل بیضه‌ها تزریق می‌کنند و بافت بیضه را از بین می‌برند. مدت درمان در این روش دو برابر روش جراحی است.
روش Immunocastration
این روش در بالا توضیح داده شده است ولی در مورد گاوها چندان کاربرد ندارد.
برای آگاهی بیشتر در مورد روش‌های اخته کردن گوساله‌ها به این صفحه مراجعه کنید.
درد اخته کردن
عمل اخته کردن حیوانات معمولاً در روزها یا هفته‌های اول زندگی حیوانات اتفاق می‌افتد. تمام روش‌های اخته کردن و مخصوصاً روش‌های خارج کردن یا نابود کردن بیضه‌ها فوق‌العاده دردآورند، دردی که فقط به موقع عمل محدود نمی‌شود و مدت‌ها ادامه دارد. شاید فکر کنید این عمل‌ها حتماً با بیهوشی انجام می‌شوند و پس از عمل، حیوانات مرتب مسّکن دریافت می‌کنند ولی متاسفانه اینطور نیست. استفاده از بیهوشی کامل برای اخته کردن یا هر نوع قطع عضو دیگر به ندرت اتفاق می‌افتد چون هزینهٔ زیادی دارد ولی حتی استفاده از بی‌حسی موضعی یا مسّکن‌ها هم در بیشتر دامداری‌ها رایج نیست. حتی در بسیاری از کشورهای پیشرفتهٔ دنیا قانون به دامداران اجازه میدهد در روزها و حتی هفته‌های اول پس از تولد حیوانات، عمل اخته کردن را بدون استفاده از بی‌حسی موضعی و مسّکن انجام دهند.
حیوانات نه تنها موقع عمل بلکه تا مدت‌ها پس از آن علایم بارز درد و ناراحتی را نشان می‌دهند. آنها جفتک می‌اندازند، تقلا می‌کنند، سرشان را به عقب بر می‌گردانند، تا مدت‌ها خموده‌اند، نمی‌توانند به درستی بایستند، مضطرب‌اند، علاقه‌ای به محیط یا همنوعان خود نشان نمی‌دهند، کم‌اشتها هستند، فعالیت کمتری دارند، پاهایشان را مرتب روی زمین فشار می‌دهند...
همچنین، حتی اگر از بی‌حسی استفاده شود، همهٔ روش‌های مورد استفاده برای بی‌حسی کارآمد نیستند و حتی اگر از روش درست استفاده شود، با توجه به آنکه کارگران هر روز باید تعداد زیادی حیوان را اخته کنند، معلوم نیست که آن را به درستی انجام دهند.
این صفحه روش‌های مختلف کم کردن درد در موقع اخته کردن خوکها، میزان کارآیی و آمار را نشان میدهد.
علاوه بر این، اگر روش اخته کردن به درستی انجام نشود می‌تواند موجب بروز مشکلات فیزیکی و دردهای زیاد دیگری بشود مثلاً اگر حلقه‌های منقبض کننده در جای دقیق بسته نشوند می‌توانند از خونرسانی به بافت‌های دیگر نیز خودداری کنند و باعث از بین رفتن این بافت‌ها شوند. بدیهی است تعدادی از حیوانات در نتیجهٔ اخته شدن می‌میرند. این می‌تواند نتیجهٔ اشتباهات در زمان عمل یا عفونت‌ها و مشکلات بعد از عمل باشد.
قوانین مربوط به اخته کردن حیوانات در سراسر دنیا
بیشتر کشورها هیچ قانونی برای حمایت از حیوانات و مخصوصاً حیوانات پرورشی ندارند. بدیهی است که اکثریت قریب به اتفاق دامداران روش‌هایی را انتخاب می‌کنند که کمترین هزینه را چه از نظر نیروی کار و چه از نظر تجهیزات و دارو داشته باشند مگر آنکه قانون استفاده از برخی روش‌ها را الزامی کرده باشد و نظارت کافی بر اجرای قوانین وجود داشته باشد، قانون و نظارتی که معمولاً وجود ندارد.
شاید بد نباشد نگاهی به آمار چند کشور پیشرفته از نظر میزان اخته کردن و استفاده از داروهای بی‌حسی یا مسّکن برای کاهش درد بیاندازیم:
- بر اساس آمار منتشر شده در سال ۲۰۰۲ در آمریکا ۷۷٫۴ درصد بره‌های این کشور اخته می‌شوند (و دم ۹۱٫۷ درصد آنها بریده می‌شود). در این عمل‌ها استفاده از داروهای بی‌حسی در میان دامداران آمریکا رایج نیست چون داروی بی‌حسی لیدوکائین بدون تجویز پزشک قابل خریداری نیست. تنها در صورتی که عمل بریدن دم بعد از ۶ هفتگی بره‌ها انجام شود، قانون آمریکا دامداران را موظف می‌کند این کار را با نظارت دامپزشک و با بیهوشی انجام دهند. (منبع)
- در استرالیا، گوسفندداران هنگام اخته کردن یا بریدن دم گوسفندها هیچ الزامی برای استفاده از بی‌حسی یا حضور دامپزشک ندارند مگر آنکه بره بیش از سه ماه سن داشته باشد. (منبع)
- در اتحادیهٔ اروپا، دامداران اجازه دارند خوکها را تا سن یک هفتگی بدون بی‌حسی و مسّکن اخته کنند.
- بر اساس آمار اعلام شده در سال ۲۰۰۹، در اروپا ۷۷ درصد خوکها بدون بی‌حسی اخته می‌شوند. (منبع)
- در میان کشورهای اروپایی و در زمینهٔ استفاده از بی‌حسی و مسّکن در زمان اخته کردن، کشورهای نروژ، سویس، هلند و سوئد، بهترین عملکرد را دارند. در این کشورها به ترتیب، ۹۹، ۹۷، ۳۰ و ۲۴ درصد خوکها هم هنگام اخته شدن بی‌حس می‌شوند و هم بعد از عمل به آنها مسّکن داده می‌شود. در بقیهٔ کشورهای اروپایی در کمتر از ۶ درصد موارد هم از بی‌حسی و هم از مسّکن استفاده می‌شود. (منبع)
- در کشورهای انگلیس و ایرلند معمولاً خوک‌های نر را عقیم نمی‌کنند بلکه همگی آنها را قبل از رسیدن به بلوغ به کشتارگاه می‌فرستند.
- در ایالات متحده، دامداران اجازه دارند خوکها را تا سن ۲۸ روزگی بدون بی‌حسی و مسّکن اخته کنند. (منبع)
- در کانادا دامداران تا سال ۲۰۱۶ اجازه داشتند خوکها را تا سن ۱۰ روزگی بدون بی‌حسی و مسّکن اخته کنند ولی از جولای ۲۰۱۶ دامداران موظف‌اند موقع اخته کردن خوکها در هر سنی از بی‌حسی استفاده کنند. (منبع)
- نتیجهٔ یک تحقیق در آمریکا در سال ۲۰۱۲ نشان داد دامداران این کشور برای کم کردن هزینهٔ اقتصادی و کارگر بیشتر از روش اخته کردن با جراحی و بدون بی‌حسی استفاده می‌کنند. (منبع)
- در هنگام اخته کردن گوساله‌ها در ایالات متحدهٔ آمریکا از هر ۵ دامپزشک فقط ۱ دامپزشک از بی‌حسی موضعی یا مسّکن استفاده می‌کند. (منبع)
در پایان باز هم توجه شما را به این نکته جلب می‌کنم که این‌ها تعدادی از آمار منتشر شده از کشورهای پیشرفته بود و در بسیاری از کشورها اصولاً قانونی برای حمایت از حقوق حیوانات و مخصوصاً حیوانات پرورشی وجود ندارد.