شکار قاچاق

این عکس‌ها، محیطبانان مسلح در کشور کنیا را نشان می‌دهند که شبانه‌روز از آخرین کرگدن شمالی سفید نر بر روی کرهٔ زمین در برابر شکارچیان قاچاق محافظت می‌کنند:

این کرگدن، آخرین شانس برای بقای نسل خودش است و برای حفظ جان او با یک عمل جراحی قسمت بزرگی از شاخ او را بریده‌‌اند تا کمتر مورد توجه شکارچیان قاچاق قرار بگیرد. با این وجود، این محیطبانان با قبول وظیفهٔ محافظت از جان او، جان خود را به خطر انداخته‌اند و هر لحظه در خطر جدی حملهٔ شکارچیان‌اند. شاید اولین سوالی که با نگاه کردن به این عکس‌ها و عکس‌های مشابه در ذهن بیننده تداعی شود این باشد:

«آیا واقعاً وضعیت تا این حد بد است؟»

متاسفانه پاسخ به این سوال مثبت است. در سال‌های اخیر، بیشتر ذخایر حیات وحش آفریقا و برخی نقاط دیگر زمین توسط شکارچیان به یغما رفته‌اند، حیوانات بی‌شماری با بی‌رحمی تمام کشته شده‌اند و بسیاری از گونه‌ها نابود شده‌اند یا در خطر نابودی‌اند. مسئول این شکارها باندهای جنایتکار بین‌المللی فوق‌العاده قوی و سازمان یافته‌اند که برای رسیدن به هدف خود از هیچ جنایتی فروگذار نمی‌کنند. این گروه‌ها بسیار مجهزند و معمولاً با هلیکوپترها و کلاشینکوف برای شکار می‌آیند. در ۱۰ سال گذشته فقط در آفریقا ۱۰۰۰ محیطبان توسط آنها کشته شده‌اند.

قضیه به اینجا هم ختم نمی‌شود: در ماه مارچ ۲۰۱۷، قاچاقچیان شاخ، شبانه مخفیانه وارد باغ‌وحشی در اطراف پاریس شدند و Vince، یک کرگدن سفید نر چهار ساله را سلاخی کردند و شاخش را بریدند. شکار غیر قانونی کرگدن‌ها برای شاخ همیشه وجود داشته ولی سلاخی یک حیوان در یک باغ‌وحش برای شاخ تا کنون بی‌سابقه بوده است.

دلایل گسترش شکار قاچاق و تاثیرات آن بر جان حیوانات و محیط زیست

شکار غیر قانونی حیوانات، چیز تازه‌ای نیست ولی چه چیزی سبب شده است که به این ابعاد باور نکردنی برسد؟ داستانی که یک سر آن در آفریقا و مکزیک و اندونزی  و سایر نقاط دنیا با تنوع زیست‌محیطی زیاد است، سر دیگرش در ناحیه‌ای دیگر در جنوب شرقی و شرق آسیاست. بازار اصلی شکار قاچاق در منطقه‌ای مثلث‌شکل است که سه راس آن در میان‌مار (کشوری در جنوب شرقی آسیا)، لائوس (کشوری در جنوب شرقی آسیا) و تایلند قرار دارند. در این بازار که هیچ نظارتی هم بر آن نیست، اعضای هر حیوان کمیابی را می‌توان خریداری کرد:

شاخ کرگدن:

در کشورهای آسیای جنوب شرقی و مخصوصاً در چین، مردم فکر می‌کنند شاخ کرگدن خواص درمانی دارد مثلاً خوردن پودر شاخ کرگدن می‌تواند حصبه را درمان کند یا اثر زیاده‌روی در خوردن الکل را مهار کند یا باعث جوانی شود. این در حالی است که شاخ کرگدن از کراتین تشکیل شده است، همان پروتئینی که ناخن‌های ما از آن درست شده‌اند و هیچ خاصیت درمانی یا مثبت بر سلامتی انسان ندارد. متاسفانه در این کشورها عامهٔ مردم از آنچه بر سر حیوانات می‌آید هم بی‌خبرند مثلاً بر اساس نظرخواهی‌ها، بیشتر مردم چین فکر می‌کنند شاخ کرگدن مثل ناخن دراز می‌شود و این‌ شاخ‌ها به صورت قانونی از کرگدن‌ها بریده شده‌اند و کرگدن‌ها حالا شاخ جدید دارند. بد نیست بدانیم هر کیلوگرم پودر شاخ کرگدن به قیمت ۷۵ هزار دلار فروخته می‌شود. به عبارت دیگر، قیمت شاخ کرگدن از هروئین بالاتر است. بیشتر حیواناتی که مورد حملهٔ شکارچیان قرار می‌گیرند کشته می‌شوند ولی حتی اگر زنده بمانند با یک نقص عضو بسیار بد باید به زندگی خود ادامه دهند و اگر توسط محیطبانان کشف نشوند به احتمال زیاد تا چند روز بر اثر عفونت زخم‌ها می‌میرند.

عاج فیل:

برای برخی ملل، مثل چینی‌ها و هونگ‌کنگی‌ها، داشتن مهر و مجسمه‌های ساخته شده از عاج فیل نشانهٔ ثروت و موقعیت اجتماعی بالاتر است. با رشد اقتصادی در کشورهای آسیای جنوب شرقی و بزرگ شدن طبقهٔ متوسط، مرتب بر میزان تقاضا برای عاج فیل افزوده می‌شود طوری که بازار، جوابگوی میزان تقاضا نیست. قیمت هر کیلوگرم عاج فیل، در این بازارها حدود ۱۰۰۰ دلار است.

پوست و خرطوم فیل

سر، پنجه‌ها، آلت تناسلی، استخوان‌ها و پوست گربه‌سانان بزرگ

استخوان‌های زرافه‌ها:

برخی از افراد در آسیای جنوب شرقی فکر می‌کنند خوردن استخوان زرافه اثر مثبتی در درمان بیماری ایدز دارد!

مایع صفرای خرس‌های قهوه‌ای:

طب سنّتی چین، خواص درمانی برای این ماده بر شمرده است و این باعث درد و رنج و شکنجهٔ خرس‌های قهوه‌ای زیادی شده است. برای آگاهی بیشتر به این صفحه مراجعه کنید.

حیوانات زندهٔ کمیاب و در حال انقراض:

این حیوانات شامل پرندگان، اسب‌های دریایی، مارها، لاک‌پشت‌ها و ماهی‌ها  هستند که به قیمت‌های نجومی به کلکسیونرها فروخته می‌شوند.

گیاهان کمیاب از سراسر دنیا

گوشت، سر و پنجه‌های گوریل‌ها و اوران‌گوتان‌ها

بچه‌های زندهٔ حیواناتی مانند اوران‌گوتان

...

خلاصه آنکه این لیست بسیار بلند است. هر چه حیوانی کمیاب‌تر باشد و ممنوعیت شدیدتری برای شکارش وجود داشته باشد، قیمت آن بالاتر است. خریداران، معمولاً ثروتمندان چینی، هنگ‌کنگی و سایر اقوام آسیای شرقی و جنوب شرقی‌اند.

برای تامین تقاضای این بازار، حیوانات در هیچ جای دنیا در امان نیستند و هر چه تنوع زیست‌محیطی یک منطقه بیشتر باشد بیشتر مورد تهاجم شکارچیان قاچاقی قرار می‌گیرد:

• در مکزیک ماهی‌های توتوابا که بیشتر از دو متر طول دارند به صورت غیر قانونی شکار می‌شوند و کیسهٔ هوای آنها به قیمت چند هزار دلار فروخته می‌شود.
• در اکوادور خیارهای دریایی به صورت غیر قانونی شکار می‌شوند و در آسیا فروخته می‌شوند. از این حیوانات برای پختن یک نوع سوپ گران‌قیمت استفاده می‌شود. از سال ۲۰۰۰ تا کنون تعداد این حیوانات در اکوادور به شدت کاهش پیدا کرده است.
• در برزیل، پلنگ‌ها و سایر گربه‌سانان بزرگ برای دندان‌ها، پنجه‌ها و پوستشان شکار می‌شوند و در بازار چین فروخته می‌شوند.
• در کشور غنا، در نتیجهٔ شکار بی‌رویهٔ طوطی خاکستری نسل این حیوان تقریباً نابود شده است.
• در آفریقای جنوبی، در سال ۲۰۱۵، ۱۱۷۵ کرگدن شکار شدند. این تعداد ۹۰ برابر تعداد کرگدن‌های شکار شده در سال ۲۰۰۷ بود.
• در آفریقا هر ساله ۳۰ هزار فیل برای عاج کشته می‌شوند. این یعنی در هر ۱۸ دقیقه یک فیل شکار می‌شود. در اوایل قرن بیستم، حدود ۵ میلیون فیل در آفریقا زندگی می‌کردند. امروزه فقط ۴۰۰ هزار فیل ساوانا و بین ۵۰ تا ۱۰۰ هزار فیل جنگلی در آفریقا وجود دارند. به عبارت دیگر، ۹۰ درصد جمعیت فیل‌ها در آفریقا نابود شده است.
• در فاصلهٔ بین سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۴، ۲۰ درصد حیوانات در کشور سلوس که دارای تنوع جانوری کم‌نظیری است نابود شده‌اند (از جمله فیل‌های ساوانا).
• در اندونزی هر سال ۶۰۰۰ گوریل برای گوشتشان شکار می‌شوند. همچنین، شکارچیان اوران‌گوتان‌های مادر را می‌کشند تا بچه‌های آنها را اسیر کنند و بفروشند.

بد نیست بدانیم فقط حیوانات شکار شده قربانیان شکار قاچاق نیستند. در سال ۲۰۱۵ شکارچیان فیل، به جای کشتن فیل‌ها با شلیک اسلحه، در یک چالهٔ آب در یک پارک محافظت شده در کشور زیمبابوه که آب‌خوری فیل‌ها بود سم سیانید ریختند. در نتیجهٔ این کار ۱۰۰ فیل جان خود را از دست دادند ولی مسلماً فیل‌ها تنها قربانیان این عمل جنایتکارانه نبودند بلکه تمام حیواناتی که آنجا آب می‌خوردند تلف شدند. علاوه بر این، شکارچیان قبل از حمله به گله‌های فیل و کرگدن، کرکس‌ها و لاشخورهای آن منطقه را می‌کشند تا از پرواز آنها بر بالای سر جنازه‌های فیل‌ها و کرگدن‌ها و جلب توجه محیطبانان به آن منطقه جلوگیری کنند. در نتیجهٔ این استراتژی، تعداد کرکس‌ها و لاشخورها در آفریقا به شدت کاهش یافته است. علاوه بر این، اگر بچه‌های یتیم شدهٔ حیوانات قربانی به موقع توسط محیطبانان کشف نشوند آنها نیز در نتیجهٔ شوک از دست دادن مادر، گرسنگی و تشنگی می‌میرند.

مبارزه با شکار قاچاق

درآمد سالانهٔ شکار قاچاق ۲۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. تعجبی ندارد که باندهای شکار قاچاق روز به روز سازمان‌یافته‌تر و مجهزتر می‌شوند. این باندها در همهٔ مراحل از شکار گرفته تا عبور دادن اعضای حیوانات یا حیوانات زنده از فرودگاه‌ها و مرزهای زمینی تا فروش در کشورهای مقصد فعال‌اند. بدیهی است که مبارزه با چنین باندهای سازمان یافته‌ای یک مبارزهٔ نفس‌گیر است که حمایت تمام دست‌اندرکاران و از همه مهم‌تر دولت‌ها را طلب می‌کند.

برخی از سازمان‌های حمایت از محیط زیست از چندین دهه پیش برای پایان دادن به شکار قاچاق در تلاش‌اند. آنها:

- توجه دولت‌های کشورهای آفریقایی و سایر کشورها با تنوع زیست‌محیطی زیاد را به پی‌آمدهای شکار قاچاق جلب می‌کنند و آنها را متقاعد می‌کنند قوانین سختگیرانه‌تری در زمینهٔ شکار قاچاق وضع کنند و نظارت بیشتری اعمال کنند. بدیهی است که چنین کاری همیشه آسان نیست مخصوصاً که برخی از این دولت‌ها به شدت دچار فساد مالی‌اند و در مقابل گرفتن باج، چشم خود را بر روی شکارها می‌بندند.

- در کشورهای آفریقایی و کشورهای دیگر که معمولاً هدف شکارچیان قرار می‌گیرند محیطبانان را مجهز می‌کنند و آموزش می‌دهند تا کارآمدتر در مقابل شکارچیان ایستادگی کنند. همچنین، مرزبانان و ماموران فرودگاه‌ها در همهٔ کشورها را برای کشف حیوانات قاچاق شده آموزش می‌دهند. 

- به مردم محلی برای برپایی نقاهتگاه‌ها برای درمان حیوانات زخمی که هنوز زنده‌اند و همچنین، بچه‌های یتیم قربانیان کمک می‌کنند.

- دولت‌ها را تشویق می کنند قوانین سختگیرانه‌تری برای خرید و فروش یا نقل و انتقال محصولات شکار قاچاق وضع کنند و مجازات سنگین‌تری برای این جرایم در نظر بگیرند. برای نمونه فروش عاج فیل که در سال ۱۹۹۷ در اروپا ممنوع شده بود بعد از مدت‌ها تلاش به تازگی در آمریکا نیز تصویب شد. همچنین، دولت‌ میانمار قول داده است تا چند سال آینده از فروش محصولات شکار قاچاق در کشورش جلوگیری کند. دولت چین نیز قول‌هایی در این زمینه داده است و قدم‌هایی برداشته است.

در کنار همهٔ این‌ها تلاش‌ها نباید فراموش کنیم تا وقتی تقاضا هست این جنایت‌ها ادامه خواهند داشت و موثرترین کار برای پایان دادن به شکار قاچاق، آگاه کردن عامهٔ مردم از این جنایت‌ها و مبارزه با ناآگاهی است.

چه کاری از دست ما بر می‌آید؟

اگر به کشورهای دیگر سفر می‌کنیم مراقب سوغاتی‌هایی که می‌خریم باشیم. محصولاتی را بخریم که در آنها از هیچ چیز حیوانی استفاده نشده است. مراقب باشیم سوغاتی‌هایمان ردّ خون از خود به جا نگذارند.